İNTRAOSSEOUS (KEMİK İÇİ) GİRİŞİM

Günümüzde intraosseous kelimesini sıkça duyar hatta kullanır olduk.İntraosseöz girişim(IO) diğer bir deyişle kemik içi uygulama nedir , hangi koşullarda kullanılır ? 
    
    *Bebeklerde venlerin küçük oluşu
    *Yetişkinlerde kalın bir yağ dokusu yani hastanın damarları bulunamayacak düzeyde kilolu oluşu
    *Vazospazm(yani damarlarda oluşan kasılma,büzülme) 
    *İntravenöz yolun açılamaması 

İNTRAOSSEÖZ GİRİŞİM ALETİ

gibi durumlarda intravenöz yol yerine IO girişim tercih edilir.IO yol rutin olarak tercih ettiğimiz bir girişim değil, sadece alternatif bir yoldur. İntravenöz yolla uyguladığımız tüm solisyonları, kanı, plazma ürünlerini ve ilaçları bu yolla rahatlıkla yollayabiliriz.IO yol ile ilaçlar ve sıvılar kemik iliğine , oradan venlere ve santral dolaşıma katılır.Bu yol periferik yollardan daha hızlıdır.
 Resimde görüldüğü gibi IO uygulama aparatının proxy-tibia, malleolus ve radius olmak üzere 3 farklı uygulama yeri vardır. Bu yazımda yetişkin bir hastada proxy tibiaya yapılan IO uygulamayı göreceğiz. 

Uygulamaya başlamadan önce IO girişim yapacağımız yeri aparatta ayarlıyoruz.(örneğin tibia ise tibia,radıustan yapacaksak uc kısmını radıus yazan yere getiriyoruz.) Daha sonra şekilde görüldüğü gibi patellanın üzerinden proxy tibiayı buluyoruz, bulduğumuz yerin bir parmak iç bir parmak üst kısmı bizim IO uygulama yapacağımız yer.Burayı içten dışarıya doğru baticon yardımıyla siliyoruz. Ardından IO aletimizi doksan derece olacak şekilde patellayı avcumuzun içine alarak uygulama yerine yerleştiriyoruz.Tepesindeki koruma mandalını çıkarark serçe parmağımızın arasına alıyoruz.(Bunu yapmaktaki amacımız hareket halindeki ambulansta mandalı kaybedip bir daha aramak zorunda kalmamak.) Ve aletin tepesine bastırarak iğnenin kemik içine girmesini sağlıyoruz.IO aletini iğneyi komple çıkarmamak için hafifçe döndürerek vücuttan ayırıyoruz.Ardından koruma mandalıyla açtığımız girişi sabitliyoruz ve iğnemizi çekiyoruz.

İNTRAOSSEÖZ UYGULAMA YAPILACAK YER

İNTRAOSSEÖZ UYGULAMA

 Peki iğnenin doğru yerde olup olmadığını nasıl anlayacağız ?
 Bu konuda yapabileceğimiz en doğru uygulama enjektörle bir parça sıvı çekmek, eğer kırmızı kemik iliği görüyorsak doğru yerdeyiz.
   *Uygulamadan sonra iğnemiz doksan derece olacak şekilde dik ve sabit duruyorsa
   *Verdiğimiz sıvılar dirençle karşılaşmadan rahatlıkla gidebiliyorsa
   *İğnenin giriş yerinde ve çevresinde herhangi bir şişlikle karşılaşmıyorsak
iğnemiz doğru yerde diyebiliriz.

Bu konuya derste dikkatimi çekmemi ve odaklanmamı sağlayan şey aslında hocamın anlattığı bir anısı olmuştu; trafik kazası sonucu araçta sıkışmış bir hastanın sadece tek bacağı dışarıda kalmış . Ve hastaya müdehale eden ekip onu araçtan çıkarana kadarki geçen süre zarfında sıvı deplasmanını o bacaktan uyguladıkları IO girişim ile sağlamışlar.Anlatılan bu hikaye gibi minicik gözüken bir uygulamayla kurtarılan bu hayat aslında bir sağlık çalışanının ne kadar kutsal bir mesleğe sahip olduğunun bir göstergesi.. 
Bir sonraki yazıda görüşmek üzere...

YETİŞKİNDE KALP MASAJI (CARDIOPULMONARY RESUSCITATION )

Ülkece çok zor zamanlar geçirdiğimiz şu dönemde belkide bir insanın hayatını kurtarabileceğiniz, o kişinin nefesi olabileceğiniz bir bilgiyi sizlerle paylaşmak istiyorum. Ambulans gelene kadar geçen süre hastanın hayati fonksiyonları için oldukça önemlidir.Neden mi ?

Kalp atımı gerçekleşmediği için oksijenlenemeyen vücutta beyin fonksiyonları ilk bir kaç dakika içerisinde hasar görmeye başlar ve biz o hastaya müdehale edemediğimiz her dakika beyin geri dönülemeyecek şekilde hasarlanır.Buda malesef ki hastanın ölümü ile sonuçlanır.

Peki bir vatandaş olarak ambulans gelene kadar ne yapabiliriz ? 

 Örneğin yerde uzanan bir kişi gördük veya yanımızdaki kişinin birden yere yığıldığını..İlk yapmamız gereken eğer etrafımız kalabalıksa gördüğümüz bir kişiyle göz teması kurup '' sen 112'yi ara'' demek.Bunu yapmaktaki amaç '' zaten biri aramıştır ben aramıyım '' algısını yok etmek. Eğer ki tek başımızaysak hastaya hafif bir şekilde omuzlarından sarsarak ''iyi misiniz ? '' şeklinde soru sormak.Bu soruyla hastanın bilincini kontrol etmiş oluyoruz.Ve bir yandan da 112'yi arayıp telefonu hoparlöre alarak hastaya müdehaleye devam ediyoruz . Baktık ki hastadan cevap alamıyoruz yapacağımız ikinci şey hava yolu açıklığını yani ağzının içini kontrol etmek.Yabancı bir cisim kaçmış veya takma dişler hastanın hava yolunu tıkamış olabilir . Bu tarz bir durumla karşılaştığımızda eğer yabancı cisim yada takma dişler alınabilecek kadar üstteyse elimizle süpürür gibi çıkarıyoruz.

BAŞ GERİ ÇENE YUKARI POZİSYONU

NABIZ KONTROLÜ

Ardından hastaya resimde görüldüğü gibi baş geri çene yukarı pozisyonu veriyoruz. Çünkü hastada bilinç kapandığı zaman kaslar gevşer ve dil hava yolunu tıkar bizse bu pozisyonu vererek hastanın hava yolunu açmaya yardımcı oluyoruz.Bir elimizi hastanın alnına koyup geriye doğru hafif hareketle pozisyon veriyoruz, diğer elimizi de çenesine koyup aynı şekilde yukarı doğru pozisyon veriyoruz.Bunu yaparken bir yandan hastanın nabzına bakıyoruz.Nabza bakabilmek için üç parmağımızı hastanın adem elmasının üzerine koyup iki parmak kadar sağa veya soluna kaydırıyoruz.Kas ile adem elması arasında kalan o boşluktan hastanın nabzını kontrol ediyoruz.Tüm bunlar toplam 10 saniyemizi almalı ve baktık ki nabız alamıyoruz. Hemen kalp masajına başlıyoruz.

KALP MASAJININ YAPILMASI GEREKEN YER

DİRSEKLER ASLA KIRILMAMALI

Kalp masajını şekilde gösterildiği gibi hastanın iki meme ucunun ortasına yani iman tahtasının ortasına güçlü el üstte olacak şekile ellerimizi kenetleyip yapmalıyız.Burda yapılan en büyük hata kaburgaların üzerine bası uygulamak .Buda hastanın kaburgalarının kırılmasına yol açacağı gibi hastayı ikincil bir yaralanmaya götürebilir.Basıyı göğsün üçte biri içe çökecek kadar etkili olacak şekilde uygulamak dirsekleri kırmamak ve normal bir kalp ritmini yakalamak oldukça önemli.(buda dakikada 100 basıya tekabül eder.)30 kere bası yani kalp masajı uyguladıktan sonra hastanın burnunu kapatıp 2 kere suni tenefüs  yani hastanın ağzını ağzımızla kapatıp hava veriyoruz.Ve bunu yaparken hastanın göğüs hareketlerini izlemek yeterli hava verimini öğrenmek açısından oldukça önemli.30 bası ve iki nefeslik bir döngü 'bir siklus ' demektir.Biz her 5 siklustan sonra hastanın nabzını kontol ediyoruz nabız gelmediyse aynı şekilde 30 bası ve 2 suni solunuma devam ediyoruz eğer geldiyse hastayı şekildeki gibi koma pozisyonuna alıp ambulans gelinceye kadar gözlemliyoruz.

KOMA POZİSYONU

Bir sonraki yazıda görüşmek üzere..